Διάλογοι για τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση – Ελληνική εσωτερική πολιτική και σχέσεις με την Τουρκία
Φέτος η Ελλάδα γιορτάζει την επέτειο διακοσίων χρόνων από τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας της, στα πλαίσια της οποίας εγκαινιάζουμε, με τον πολιτικό επιστήμονα και καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Νίκο Μαραντζίδη, τους “διαλόγους για τη διακοσαετία”, εκ των οποίων σας παραθέτουμε σήμερα το 2ο μέρος.
Ακόμη και παρά ορισμένα ανελεύθερα μέτρα, η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται να απολαμβάνει ευρείας συναίνεσης εκ μέρους των πολιτών. Ποιοι πιστεύετε ότι θα είναι οι καθοριστικοί παράγοντες για τις επόμενες εθνικές εκλογές; Προβλέπετε πως θα δούμε μια μετωπική μάχη μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας ή θα μπορούσαν να υπάρξουν νέες πολιτικές εκπλήξεις;
Προς το παρόν όμως, έστω και αν ο αρχικός «έρωτας» της κοινής γνώμης με την Κυβέρνηση και τον Μητσοτάκη πλέον κόπασε, η δημοσκοπική κυριαρχία της ΝΔ συνεχίζεται. Καταρχήν αυτό είναι σε κάποιο βαθμό απολύτως φυσιολογικό. Βρισκόμαστε μόλις ενάμιση χρόνο μετά την εκλογική νίκη της ΝΔ και μέσα σε συνθήκες παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Είναι πάρα πολύ μικρό διάστημα για να παρουσιαστούν αξιοσημείωτες δημοσκοπικές μετατοπίσεις.
Όμως, η παρατεταμένη κρίση και η κόπωση της κοινωνίας ροκανίζει σιγά σιγά την δημοφιλία της κυβέρνησης. Αυτό δεν σημαίνει πως έχουν πάψει να υφίστανται οι δύο βασικοί πυλώνες αυτής της δημοφιλίας: α) Ο Μητσοτάκης επιτρέπει στη ΝΔ να διευρύνει την απήχηση της σε μη κομματικά ταυτισμένους εκλογείς του Κέντρου, και της Κεντροαριστεράς, και β) το αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρεύμα συνιστά προς το παρόν ένα τείχος που συγκρατεί τις όποιες φυγόκεντρες δυνάμεις αναπτύσσονται στη ΝΔ.
Δεν πιστεύω πως οι επόμενες εκλογές, όποτε αυτές γίνουν θα έχουν ως αποτέλεσμα ένα ριζικά διαφορετικό αποτέλεσμα. Κατά τη γνώμη μου, για αρκετό διάστημα ακόμη η ΝΔ θα απολαμβάνει μια δημοσκοπική κυριαρχία. Ο κίνδυνος για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι να ζήσουμε μια κυριαρχία της ΝΔ τύπου CDU στη Γερμανία, ή ακόμη και Χριστιανοδημοκρατίας στη μεταπολεμική Ιταλία, όπου η ΝΔ θα κυβερνά παρατεταμένα μόνη ή με τους συμμάχους της και με τον ΣΥΡΙΖΑ να παίζει το ρόλο του Ιταλικού ΚΚ, δηλαδή ενός κόμματος που θα παγιώσει μεν ένα ποσοστό 25-35% αλλά απομονωμένο δεν θα μπορεί να κυβερνήσει.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων έχει καταγράψει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στα εθνικό κοινοβούλιο. Πιστεύετε ότι οι εκάστοτε κυβερνήσεις πρέπει να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να μειώσουν αυτό το δραματικό χάσμα και αν ναι, τι μέτρα πρέπει να ληφθούν;
Είναι πραγματικά ντροπή αυτό που συμβαίνει σε αυτό το πεδίο. Είναι μια ακόμη ένδειξη πως η ελληνική πολιτική σκηνή όχι μόνο δεν λειτουργεί ως ένα είδος παραδείγματος ή πρωτοπορίας, πείτε το όπως θέλετε, αλλά ίσα-ίσα είναι δραματικά πίσω από την ελληνική κοινωνία. Αν δούμε για παράδειγμα άλλους επαγγελματικούς τομείς παραδοσιακής ανδρικής κυριαρχίας στην ελληνική κοινωνία, πχ δικαιοσύνη, ανώτατη εκπαίδευση, αστυνομία, επιχειρήσεις θα προσέξουμε πως η παρουσία των γυναικών έχει εντυπωσιακά βελτιωθεί και οι έμφυλες ανισότητες έχουν περιοριστεί σημαντικά. Μόνο στην κυβέρνηση και στο κοινοβούλιο η συμμετοχή των γυναικών θυμίζει την εποχή των γιαγιάδων μας. Νομίζω πρέπει να γίνει πιο επιθετική μια πολιτική θετικών διακρίσεων με υποχρεωτική διασφάλιση θέσεων στο κοινοβούλιο και στην κυβέρνηση.
Δεν νομίζετε ότι η «θεατρική παράσταση» της κοινής συνέντευξης τύπου Δένδια Τσαβούσογλου, ουσιαστικά επιβεβαιώνει τη δική σας προσέγγιση στο άρθρο «Ο Πέλκας στη Φενερμπαχτσέ»; Οι υπουργοί είναι διαμετρικά αντίθετοι σε όλα τα θέματα που αφορούν ανθρώπινα δικαιώματα, υφαλοκρηπίδα κλπ. Όσον αφορά όμως την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ καθώς και την ανάγκη διεύρυνσης των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών δεν υπάρχει ίχνος αμφιβολίας. Θα μπορούσε να ήταν αυτή η αρχή μιας πιο «κυνικής» σχέσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στο όνομα του ελεύθερου εμπορίου;
Παρότι αντιλαμβάνομαι πως η πολιτική είναι και διαχείριση συμβόλων και συναισθημάτων, είμαι πάντοτε επιφυλακτικός και βαθιά καχύποπτος στις θεατρικές παραστάσεις στην διπλωματία. Η επιλογή του υπουργού εξωτερικών Δένδια να δημιουργήσει ένα επικοινωνιακό «αντάρτικο» για να χτυπήσει την Τουρκία εκεί που δεν το περίμενε, μπορεί να οδηγήσει σε απάντηση από την πλευρά της Τουρκίας να αντεπιτεθεί και να απαντήσει τότε που δεν θα το περιμένει η Ελλάδα. Ελπίζω μόνο, αν συμβεί κάτι τέτοιο στο μέλλον, να μην μετανιώσει πικρά ο κ. Δένδιας για την προηγούμενη επιλογή του.Θα το πω με απλά λόγια: η Ελλάδα έχει περισσότερο ανάγκη από καλές σχέσεις με την Τουρκία από όσο η Τουρκία έχει ανάγκη από καλές σχέσεις με την Ελλάδα. Αν συνεχίσουμε να μην το αντιλαμβανόμαστε αυτό, τότε η αιμορραγία σε πόρους θα συνεχιστεί στο διηνεκές.
Πιστεύετε πως οι απρόβλεπτες δηλώσεις του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών κατά κάποιον τρόπο ευθυγραμμίζονται με τα διάφορα “endorsement” προς την Ursula Von der Leyen στην υπόθεση “sofagate” (όπως στην περίπτωση του Draghi που χαρακτηρίζει τον Ερντογάν δικτάτορα σε συνέντευξη τύπου, δημιουργώντας διπλωματικό επεισόδιο), ή μήπως στοχεύουν στην επίλυση εσωτερικών προβλημάτων, όπως η ενίσχυση της λαϊκής συναίνεσης, ή ακόμα και ενδεχόμενη αμφισβήτηση στην ηγεσία της Ν.Δ.;
Και τα δύο. Εκτιμώ πως ο κ. Δένδιας θεώρησε ευνοϊκή τη διεθνή συγκυρία απομόνωσης της Τουρκίας από την ΕΕ ώστε να το αξιοποιήσει για την προώθηση πρωτίστως της δικής του προσωπικής ατζέντας. Απλώς, ο κ. Δένδιας υπερτίμησε την ασφάλεια που του παρέχει το διεθνές κλίμα αυτήν την περίοδο και υποτίμησε τους μελλοντικούς κινδύνους. Κυρίως όμως έκανε κακό στην δική του κυβέρνηση που αναζητεί παράθυρα διαλόγου. Δυστυχώς στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ζούμε τη μέρα της Μαρμότας εδώ και μισό αιώνα, τα ίδια και τα ίδια χωρίς κανένα. Το ίδιο συνέβαινε και στις σχέσεις της χώρας με τη Βόρεια Μακεδονία. Εκεί ευτυχώς βρέθηκαν ο Ζάεφ και ο Τσίπρας.
Ο εμβολιασμός προχωράει αργά. Φαίνεται σαφές σε όλους ότι το λάθος ήταν να ανοίξει η χώρα στις αφίξεις από το εξωτερικό το καλοκαίρι του 2020. Τι θα συμβεί αυτή την καλοκαιρινή σεζόν κατά τη γνώμη σας;
Γενικότερα η ΕΕ κατέγραψε μια σημαντική αποτυχία στον τομέα αυτόν που φοβάμαι πως θα μας στοιχειώνει για καιρό. Δεν γνωρίζω ποια θα είναι η κατάσταση το καλοκαίρι, μπορώ να πω όμως πως οι συνέπειες αυτής της καθυστέρησης στον τομέα της οικονομίας είναι ήδη ορατές στην ΕΕ και στην Ελλάδα ακόμη περισσότερο.
Η διακοσιοστή επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης εορτάστηκε σε ένα διφορούμενο πλαίσιο. Η χώρα βρίσκεται εδώ και μήνες σε αποκλεισμό και η οικονομία της κινδυνεύει με σοβαρή στασιμότητα, ενώ από την άλλη πλευρά η βία των αστυνομικών δυνάμεων αυξάνεται και ενίοτε γίνεται βάναυση (για να αναφερθούμε μόνο στα γεγονότα της Νέας Σμύρνης) ενώ κάποιοι παρομοιάζουν τον Μητσοτάκη με τον Ορμπάν και τον Ερντογάν. Επιπλέον, η Ελλάδα εξακολουθεί να υποφέρει από την κρίση δημόσιου χρέους του 2008 και τα επακόλουθα μέτρα λιτότητας καθώς και, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, από τις αυξανόμενες εντάσεις με την Τουρκία. Τι σημαίνει ο εορτασμός αυτής της διακοσιοστής επετείου για τους Έλληνες πολίτες και τους θεσμούς σήμερα;
Πέρασαν 200 χρόνια από τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας και η ελληνική κοινωνία πέτυχε πολλά κυρίως ως τμήμα της ευρωπαϊκής διπλωματίας, κοινωνίας, οικονομίας, κουλτούρας και πολιτικής. Η εμπέδωση των φιλελεύθερων δημοκρατικών θεσμών και η συμμετοχή της χώρας στους κοινούς ευρωπαϊκούς θεσμούς είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι σήμερα, ακόμη και μετά δέκα χρόνια ύφεσης και απώλειας του 30% του ΑΕΠ της από το 2008 έως σήμερα, μια χώρα ανεπτυγμένη και για πολλά χρόνια μοντέλο για τους βαλκάνιους γείτονες της. Παρά τα σοβαρά προβλήματα που εντοπίζονται στην ανεξαρτησία των θεσμών, στο πεδίο της διαπλοκής μεταξύ ολιγαρχών και κυβέρνησης, στην μιντιακή πολυφωνία και τέλος στον αυξημένο κρατικό αυταρχισμό, η χώρα παραμένει ακόμη στο πυρήνα των ανεπτυγμένων δημοκρατικών χωρών. Βεβαίως, η φιλελεύθερη δημοκρατία έχει ανάγκη από καθημερινή υπεράσπιση και δέσμευση. Αν αυτό δεν συμβαίνει τότε γλιστράμε σε απειλητικές μορφές illiberal democracy.
